Şair Əbdüləzim Aşıq Ələs­gərin ortancıl oğludur. O, 1873-cü ildə Göyçə ma­ha­lının Ağ­kil­sə kən­dində ana­dan olmuş­dur.

Kiçik yaşlarından Aşıq Ələs­­­gərin evindəki saz-söz məc­lis­lərinin iştirakçısı olan Ədüləzim­ də aşıq şeiri səp­ki­sində düzüb-qoşmağa maraq tez oyan­mışdır, həmin təsirlə də müxtəlif şəkilli sənət inciləri yaratmışdır.

Şair Əbdüləzim təhsil görməmişdir. Lakin onun əldə edil­miş bir sıra şeirləri savadlı bir şairin yaradıcılığı tə­sirini bağışlayır.

Şair Əbdüləzimin əsas məşğuliyyəti dülgərlik idi. O, həm də çox işgüzar bir rəncbər olmuşdur.

Şair Əbdüləzim 1934-cü ildə Kəlbəcərin Yanşaq kən­dinə köçmüş və 1943-cü ildə vəfat etmiş, Aşıq Ələsgərin qəbrinin yanında dəfn olunmuşdur.

ÇƏKƏ BİLMƏZ

İstəyirəm gedəm diyarbadiyar,
Könül vətənindən əl çəkə bilməz.
Gərək bülbül çəkə gülün qəhrini,
Bülbülün qəhrini gül çəkə bilməz.

Yad olubdu qohum, qardaş, el mana,
Yaxın ikən uzaq düşüb yol mana,
İlahim veribdi dərdi bol mana,
Yükləsəm, bir qatar fil çəkə bilməz.

Gün xoş keçər, əgər dövlət, var olsa,
Zərrəcə nəzəri-kirdigar olsa,
Şahlar şahı bir kişiyə yar olsa,
Yığılsa ayağın el çəkə bilməz.

Əbdüləzim dərdü-qəmin dustağı,
Çəkibdi sinəmə dağ üstən dağı.
Bu dərdi, möhnəti, belə fərağı
Mən çəkirəm, heç kəs, bil, çəkə bilməz.

 

GÖSTƏRİR

Üsuli-din beş kəlmə, əvvəli tohid,
Dəlilində bir Allahı göstərir.
İkinci, Ədldi, yəni ədalət,
Ədl adil padşahı göstərir.

Üçüncü nübüvvət, haqdı peyğəmbər,
Adəmdən xatəmə verilir xəbər.
Yazılıb ayələr, olub mötəbər,
Quran bizə doğru rahı göstərir.

Dördüncü bərhaqda on iki imam,
Zahirdi, yəqindi, bilmirəm tamam.
Aqibət dərdimə eyləyib əncam,
Məhəmmədi, din pənahı göstərir.

Beşinci, məaddı: ölmək-dirilmək,
Bizlərə vacibdi bunları bilmək.
Əməlin əlində məhşərə gəlmək,
Həm savabı, həm günahı göstərir.

Əvvəl sovmü-salat vacibdi bizə,
Bərhaqda Xaliqim, görünməz gözə.
Orucsuz, namazsız təharət sizə
Məşhər günü nurullahı göstərir.

Əbdüləzim, çəksən zar ilə zillət,
Çaşmasın xəyalın, eyləmə küdrət.
Bu zari-fənada nə qədər möhnət,
Hər nə görsən, bir İlahi göstərir.

 

KEÇDİ

Nagah badi-siyah əsdi üzümə,
Qaraldı könlümün çırası keçdi.
Çarxı-fələk bir od atdı sinəmə,
Sağalmaz məhşərə yarası, keçdi.

Gecələr sübhədək yatmıram yerdə,
Fəğanım ucalır pərdəbəpərdə.
Yazıq canım düşüb belə bir dərdə,
Bulunmaz dərmanı, çarası keçdi.

Üstümüzə qəm binası qoyuldu,
Təzələndi, köhnə yaram, soyuldu.
Ürəyim dəlindi, bağrım oyuldu,
Xəyalımla işin harası keçdi!?

Mən sana neylədim, söyləsən, bilək,
Açırsan başıma gündə min kələk.
Sübut eylə görüm, ay çarxı-fələk,
Denən, xoş gününün burası keçdi.

Əbdüləzim nəyə baxsın, öyünsün,
Məhşərədək qəmdən libas geyinsin.
Daha yadlar desin, gülsün, söyünsün,
Bizim deyib-gülmək sırası keçdi.

 

MƏN OLDUM

Əl maddımı, göz dustağı, günahkar,
İl xəstəsi, zarü-müztər mən oldum.
Qohumun, qardaşın, dostun yanında
Üzü qara puzi-məhşər mən oldum.

Mənim üçün daha şadlıq yalandı,
Qəm əlindən cavan ömrüm talandı.
Xəstə canım ataşlara qalandı,
Həm pərvanə, həm səməndər mən oldum.

Ha yana baxanda gözüm öyünməz,
Könül qəmdən qeyri libas geyinməz.
Əli bayramında kafər söyünməz.
Söyünmədim, əsl kafər mən oldum.

Bu dünyada şad olmayan, gülməyən,
Sağalmaz azara düşən, ölməyən.
Dindirəndə özün, sözün bilməyən,
Huşu çaşqın, ağlı sərsər mən oldum.

Əbdüləzim dastan olub dillərə,
Axdı eynim yaşı, döndü sellərə.
Məcnun dərd əlindən düşdü çöllərə.
Həmi Məcnun, həm qələndər mən oldum.

 

QALA, SƏN QALA

(dodaqdəyməz)

Niyə şərik çıxdın şeytan şərinə,
Nahaqdan qarışdın qala, sən qala.
Eşq atəşin saldın aşıq sərinə,
Səngisə, ətəklə, qala, sən qala.

Dindirirsən deyir: – yaxşı, – canana,
Həsrətik cahanda yaxşı canana.
Gedə yetişəsən yaxşı canana,
Əylənə yanında qalasan, qala.

Əbdüləzim keçdi qeyrət, az ardan,
Dil həsrətdi, canan gələ, a Zardan.
Hicranın qəhrindən, dərddən, azardan
Çəkdin cəsədinə qala, sən qala.

SƏDRİNƏ SƏRDİ

(dodaqdəyməz cığalı təcnis)

Səhər-səhər canan seyrə çıxanda,
Dərdi lalə, nərgiz, sədrinə sərdi.
Aşıq deyər, sərinə,
Canan əldə səri nə?
Qış aranda can saxla,
Yayda çıxar sərinə.
Çən çəkildi, çıxdı dağlar sərinə,
Sərin-sərin yellər sədrin əsərdi.

Xəstə dildə zikr eyləyər az ayə,
Çaşqın gəzsən, ağlın gedər a zayə.
Aşıq deyər, az ayə,
İlqar eylə az, ayə.
Əcəl gələr, can gedər,
Canan gələr azayə.
Dərd yığılar, ağrı gələr azayə,
Gələn dərd əlindən sədrin əsərdi.

Əbdüləzim, çək dəstini, nakəsdən,
Dil cahanda incik deyil nakəs dən?
Aşıq deyər, nakəsdən,
Dan yelləri nakəs dən.
İndiyədək kişiydin,
Daha indi nakəsdən.
Saqın gəzsə, hərcayıdan, nakəsdən,
Sədəqə iyidin sədri, nə sərdi.

 

BEŞ

(qıfılbənd)

Bu dünyada o nədir ki,
Bədəni bir, başı beş?
Hər başında dörd gözü var,
Hər gözündə qaşı beş.
O bədənin cəm gözündə
İyirmidi kirpiyi,
Ağlayanda qətrələnir
Hər kirpiyin yaşı beş.

Həm yeyilir, həm yeyilmir,
Həm şirindir, həm acı;
Cümlə aləm gözün tikib,
Olub onun möhtacı;
Dağı dəlir, daşı yarır,
Alır ondan xaracı;
Simü-zərdən cəsədinin
Çəkibdi nəqqaşı beş.

O bədənin hesabınan
Canda yüz damarı var;
Hər tərəfə yolu işlər,
Çox açıq bazarı var;
Hər kim ilə ülfət qılsa,
Ona xeyir-karı var;
Mən istərəm, qoy sinəmə
Dəysin onun daşı beş.

Nə ölüdü, nə diridi,
Nə əti var, nə qanı;
Bəni-insan cəmisində
Gedər gəzər hər yanı.
Əbülfəzim deyər, hər kəs
Tapsa bu müəmmanı,
Çox dərindən fikrə düşər.
Eyləyər təlaşı beş.

 

MƏNİM

(qıfılbənd)

Əvvəlinci imamımdı
Ol Şahi-Mərdan mənim;
Oxunan yüz on dörd surə,
Ayeyi-Quran mənim;
Nəcəf mənim, Məkkə mənim,
Şahi-Xorasan mənim;
On bir övladıynan bərhəq
On iki imam mənim;
Cəmi müşkül işlərimi
Sən eylə asan mənim!

Otuz üçnən dörd məqamı
Bağlayıbdı, yol gəlir;
Altı iki on ikiynən
Onu yəqin bil, gəlir;
İyirmi dörd səkkizinən
Gör necə müşkül gəlir;
Yeddi iyirmi dördünən
Bizə şirindil gəlir;
On iki qırx səkkizinən
Cəm olub tamam mənim.

İyirmi dörd on beşinən,
Altısı can üstədi;
Üç beşinən səkkiz tamam
Durubdu can üstədi;
Dörd üçünən altı biri
Bəlli bəyan üstədi;
Yeddi iyirmi dördünən
Hesabı on üstədi;
Yüz iyirmi iki üçnən
Qurğunu quran mənim.

Dörd padişah, üç qulamı,
Hər qulamın dörd əli;
Doxsan iki ilən gəzir,
Nədi onun əngəli?
Altısında səkkiz ayaq,
Altı yeddiynən gəli;
Əbülfəzim bu hesabdan
Baş tapmır, olub dəli;
Yaxşı bilər dərdlərimi
Oxuyub qanan mənim.

 

ŞİRİN

(qıfılbənd)

Bu dünyada o nədi ki,
Dövlətdən, maldan şirin;
Zəhməti zəhərdən acı,
Ləzzəti baldan şirin?
Hansı bağda neçə ağac-
İki cür meyvəsi var;
Kalı dəymişindən şirin,
Dəymişi kaldan şirin?

Bu dünya o dünyadı ki,
Dolu gələn, boş gedər;
Əcəl gələr, ağrı yetər,
Ağıl çaşar, huş gedər.
Yaranandan ölənədək
İnsanata xoş gedər;
Dalı qabağından şirin,
Qabağı daldan şirin.

Əbdüləzim, deməynən ki,
Dünya sənə qalacaq;
Canı verən borc veribdi,
Axır bir gün alacaq;
Soyacaqlar libasını,
Gül irəngin solacaq;
Beş arşın ağ olar sana
Yaşıldan, aldan şirin.